behandelen

Zwangerschapsklachten behandeling

Zwangerschapsklachten behandeling, meerdere onderzoeken laten zien dat osteopathie goed kan helpen. Maarten Heemskerk, osteopaat bij Osteopathie Haarlem, gebruikt kennis van de embryonale vorming om zwangerschapsklachten oorzakelijk te behandelen.

Een Frans onderzoek uit 2008 van Grimaldi onderzocht het effect van osteopathie bij vrouwen met pijn in de bekkenbodem en pijn in het stuitje, klachten die tijdens een zwangerschap nogal eens voorkomen. Maar liefst 71 % van de behandelde vrouwen bleek tijdens de zwangerschap na 2 sessies verbetering te merken.

Meerdere onderzoeken laten zien dat de behandeling van lage rugklachten bij zwangere vrouwen veilig en zeer effectief is tegen zwangerschapsklachten (Licciardone 2010, Green 2000, Sandler 1996).

Dat osteopathie ook zinvol is als voorbereiding op de bevalling toonde de onderzoeksgroep van King in 2003 aan. Zo bleek onder 160 zwangere vrouwen dat in de osteopathisch behandelde groep aantoonbaar minder complicaties optraden tijdens de bevalling. Osteopathie bleek het aantal gevallen van meconium in het vruchtwater, vroeggeboorte, tangverlossing en keizersnede te verminderen. De conclusie was dan ook dat osteopathie tijdens de zwangerschap zeer zinvol kon zijn.

Als u meer wilt weten hierover of als u wilt weten of behandeling zinvol zou zijn voor u kunt u bellen (023 7200 920 / 06 141 80 360) of een bericht sturen. 

Kramp in kuit in de nacht

Kramp in kuit in de nacht, ontzettend vervelend. Los van het feit dat het enorm pijnlijk is, is iedere onderbreking van de slaap erg hinderlijk. Als je de kramp alleen maar weg kunt krijgen door uit bed te gaan en te gaan bewegen kan het inslapen ook lastig zijn. Maarten Heemskerk, osteopaat bij Osteopathie Haarlem, gebruikt kennis van de embryonale vorming om kramp in kuit in de nacht oorzakelijk te behandelen.

Hoe ontstaat deze kramp nu? Kramp is het gevolg van zuurstoftekort in de spier, zuurstof is nodig om de filamenten van de spier weer los van elkaar te laten komen. De filamenten zijn de contractiele delen van de spier.M.a.w. door het aan elkaar vast gaan zitten van de filamenten kan de spier verkorten. Om deze filamenten weer los te maken zodat er weer een nieuwe verkorting kan plaatsvinden moeten ze los gekoppeld worden. Voor dit proces is zuurstof nodig. Deze zuurstof wordt met de bloedvaten aangevoerd.

Op zich is het dus raar dat in een situatie van rust, in bed, waarin er weinig zuurstof nodig is in de spieren er toch een tekort kan ontstaan. In rust worden de bloedvaten naar de spieren sowieso minder goed doorbloedt. Maar dit is normaal, dit mag dan niet tot kramp leiden. De bloedvaten liggen in bindweefsel. Wanneer dit bindweefsel te stijf is wordt het bloedvat, dat al minder bloed krijgt, door deze stijfheid nog extra dichtgedrukt en kan er nog minder zuurstof naar de spier komen. Kramp in kuit in de nacht is dan het gevolg.

Hoe ontstaat deze bindweefselstijfheid nu? Hoe gek het ook klinkt is de soepelheid van de weefsels in de ledematen voor een belangrijk deel afhankelijk van de beweeglijkheid van de romp. Het is door de ontwikkeling van de darm dat de ledematen zich zijn gaan ontwikkelen. Dus simpel gezegd, `zit de darm vast, dan zit ook het been vast`. dat betekent dat naast het lokaal behandelen van het te stijve bindweefsel. Ook aandacht besteed moet worden aan de buik om deze klacht echt goed blijvend te kunnen behandelen.

Maarten Heemskerk werkt in de praktijk in Haarlem met embryonaal geïntegreerde osteopathie. Dit is een efficiënte manier om buikpijn te beïnvloeden. Als u meer wilt weten hierover of als u wilt weten of behandeling zinvol zou zijn voor u kunt u bellen (023 7200 920 / 06 141 80 360) of een bericht st
uren. 

Kalknagels, schimmelnagels, hoe behandelen?

Kalknagels, schimmelnagels, hoe behandelen? Zalfjes en crèmes helpen niet zegt ook Tamar Nijsten, hoogleraar dematologie van het Erasmus MC in de Volkskrant. Volgens haar werkt een maandenlange pillenkuur het beste! Wel is er daarna 50 % kans dat de schimmel terugkomt. Ook is deze kuur zeer belastend voor de lever. Een echte fijne remedie kan deze kuur dan ook niet genoemd worden. Volgens Nijsten heeft 10 % van de bevolking last van kalknagels, schimmelnagels. Het komt vaker voor bij mensen die veel zweten, diabeet zijn of huiddoorbloedingsproblemen hebben.

Hoe ziet osteopathie het ontstaan van kalknagels, schimmelnagels en hoe wordt dit dan behandeld? Het is duidelijk dat schimmelnagels vaker voorkomen bij groepen mensen die een verminderde fitheid hebben.Schimmelnagels, kalknagels, behandeling met osteopathie

Kalknagels, schimmelnagels, hoe behandelen? In de embryonaal geïntegreerde osteopathie gaan we ervan uit dat de regio van de nagel kwetsbaar wordt voor de schimmel als deze vervuilt. Afval uit cellen wordt voor een groot gedeelte afgevoerd met de lymfestroom. Als deze lymfedrainage verminderd is vervuilen de weefsels. Het been en de voet voelen dan nogal eens zwaar aan. Voor de osteopathie is de oplossing voor de schimmelnagels dan ook niet een lokale behandeling van de schimmel of in het bestrijden van de schimmel met medicatie. Maar in het verbeteren van de drainage van de kalnagel, schimmelnagel door het verbeteren van de lymfeafvoer.

Als we de lymfeafvoer bekijken stamt deze direct af van het veneuze bloedritme. Embryonaal ontstaat eerst het portale veneuze bloedvatsysteem, dit brengt bloed uit de buik naar de lever. Hiervan afgeleid is het lymfesysteem, het ritme van de lymfeafvoer hangt dus direct af van de portale veneuze afvoer. Is die slecht dan blokkeert ook de lymfatische drainage. Het portale bloedvatsysteem ontstaat weer door de bewegingen die ons darmstelsel maakt. Het is dus voor een goede lymfeafvoer heel belangrijk dat de buik goed functioneert. Hier ligt dan ook een belangrijke mogelijkheid voor behandeling met osteopathie om de lymfeafvoer te verbeteren.

Verder draineert de lymfe uit de buik in de linker vena subclavia, dit is een bloedvat dat dicht tegen het linker sleutelbeen aanligt. Blokkades of problemen met de linkerschouder, -schoudergordel kunnen zo de lymfatische afvoer tegenhouden en hebben zo dus ook invloed op schimmelnagels.

Maarten Heemskerk werkt in de praktijk in Haarlem met embryonaal geïntegreerde osteopathie. Dit is een efficiënte manier om kalknagels, schimmelnagels te beïnvloeden. Als u meer wilt weten hierover of als u wilt weten of behandeling zinvol zou zijn voor u kunt u bellen (023 7200 920 / 06 141 80 360) of een bericht

Onrustige baby, slecht slapen, darmkrampen, meconium?

Onrustige baby, slecht slapen, darmkrampjes, meconium?Onrustige baby, slecht slapen, darmkrampen, meconium? Sommige baby’s kunnen bijna niet slapen, hebben de grootste moeite om na het voeden stil en rustig te liggen maar beginnen dan te huilen en zijn zeer onrustig in hun bewegingen. Vaak worden dan problemen met het darmsysteem als oorzaak genoemd; o.a. (verborgen) reflux of koemelkallergie. Vaak speelt een minder krachtige longuitrijping een belangrijke rol in het ontstaan van deze klachten. Met name wanneer er bij de bevalling meconium in het vruchtwater was en helemaal wanneer dit is ingeslikt.Maarten Heemskerk, osteopathie Haarlem, gebruikt kennis van de embryonale vorming bij de behandeling van onrustige baby, slecht slapen, darmkrampen, meconium?

Wanneer een baby in het vruchtwater poept (meconium is poep) is dat een teken van een tekort aan zuurstof voor de baby. Als de baby dit vervolgens bij de eerste inademing inslikt beperkt dit het openen van de longen die daardoor minder goed kunnen werken, benauwdheid is dan het gevolg. Meconiumhoudend vruchtwater is ook erg zuur waardoor dit voor de longen erg vervelend is. Het inslikken van vruchtwater is sowieso erg vervelend voor de longuitrijping maar de zuurheid van de meconium maakt de negatieve invloed hiervan  nog groter.

Gevolg hiervan is dat zowel de mondbodem en de slokdarm minder goed functioneren. De tong blijft veel te ver voor in de mond zitten en wordt continue naar buiten gestoken. Ook is slikken veel moeilijker en verslikken deze baby’s zich veel vaker. De slokdarm wordt minder goed gesloten en blijft vaak een beetje open staan waardoor de zure maaginhoud makkelijker omhoog komt. Door het minder krachtig uitrijpen van de longen hebben deze baby’s het benauwd. Dit lossen ze op door zichzelf heel druk te maken, daardoor verwijden ze hun luchtwegen en voelen ze zich prettiger. Ook de ouders kunnen dit doen door de baby’s een prikkel te geven door te schudden of door ze in de wagen te rijden of in de auto te rijden. Als de prikkel wegvalt moeten deze kinderen het weer zelf doen en worden ze weer druk en slapen ze weer niet.

Deze gevolgen van het inslikken van meconium of vruchtwater zijn met osteopathie goed te behandelen. Als u meer wilt weten hierover of als u wilt weten of behandeling zinvol zou zijn voor u of uw baby kunt u bellen (023 7200 920 / 06 141 80 360) of een bericht sturen.

 

Keizersnee, littekens en pijn

Keizersnee, littekens en pijnKeizersnee, littekens en pijn. Littekens kunnen nogal eens pijn veroorzaken, zo ook de littekens van een keizersnee. Om te zien of een osteopatische behandeling helpt tegen die pijn, werd een onderzoek uitgevoerd.
Bij twee patiënten met chronische pijn van een keizersnee-litteken (beide met een historie van twee keizersnedes) werden rektechnieken toegepast in vier sessies van 30 minuten, over een periode van twee weken. De technieken die gebruikt werden waren manuele mobilisaties van de buik en de thorax, directe technieken op het litteken door middel van rek en druk op de beperkende richting en mobilisatie van de onderbuikregio, als restricties aanwezig waren. Littekenmobiliteit verbeterde en drukpijn en premenstruele pijn verminderde.

Originele titel: Chronic caesarian section scar pain treated with fascial scar release techniques a case series
Auteur: Jennifer B. Wasserman, DPT, MSc, Jessica L. Steele-Thornborrow, DPT, Jeremy S. Yuen, DPT, Melissa Halkiotis, DPT,Elizabeth M. Riggins, DPT
Verschenen in: Journal of Bodywork and Movement Therapies

Maarten Heemskerk werkt in de praktijk in Haarlem met embryonaal geïntegreerde osteopathie. Dit is een efficiënte manier om keizersnee, littekens en pijn te beïnvloeden. Als u meer wilt weten hierover of als u wilt weten of behandeling zinvol zou zijn voor u kunt u bellen (023 7200 920 / 06 141 80 360) of een bericht sturen. 

Concentratie beter met goed postuur

Concentratie beter met goed postuurConcentratie beter met goed postuur. Er zijn verschillende studies gedaan naar postuur, maar deze zijn voornamelijk gericht op het actieve postuur in stand. In Japan is een studie gedaan bij kinderen, waarbij werd aangetoond dat een ontspannen postuur in de klas zorgt voor betere concentratie.

De kinderen (n=28) werden op krukken gezet en aangesloten op een monitor, zodat elektrische registratie van core-spieren mogelijk was. Een groep werd gevraagd om twee minuten stil te zitten en een groep moest mondeling wiskundevragen beantwoorden. De wiskundevragen bestonden uit een set makkelijke vragen, gevolgd door moeilijke.
De uitkomst was dat de spieren ontspanden in de groep die wiskundige vragen moest beantwoorden. De spieren waren het meest ontspannen bij de moeilijkste vragen. Daarom wordt nu gespeculeerd dat het onderhouden van het postuur cognitief functioneren kan beperken. Wanneer het postuur ontspant, werkt dit positief door op het cognitief functioneren. Voor de osteopaat betekent dit dat het behandelen van het postuur uitermate belangrijk is. Wanneer het voor de patiënt minder moeite kost om actief een postuur te handhaven, gaat de patiënt er cognitief op vooruit (Bron: nieuwsbrief NVO).

Originele titel: The Problem with Perfect Posture
Auteur: Veronique Greenwood
Verschenen in: Scientific American

Het onderhouden van een goed postuur is onder andere erg afhankelijk van de bloeddruk, is de bloeddruk krachtig dan is het makkelijk om rechtop te zitten zonder daarvoor veel extra spierkracht te gebruiken. Een behandeling met embryonale osteopathie kan bijdragen aan een betere bloeddruk, dit zorgt ook voor een betere doorbloeding van de hersenen en zo ook voor betere leerprestaties. Maarten Heemskerk, van Osteopathie Haarlem, gebruikt kennis van de embryonale vorming om dit te behandelen.

 

Pols, pijn in de pols en de hand

Pols, pijn in de pols en de hand, heel veel mensen hebben last van de pols, pijn in de pols en de hand. Soms al jaren af en aan of chronisch, vaak is dan ook is doorslapen lastig omdat lang liggen op de pijnlijke arm niet lang volgehouden kan worden. Vaak hebben ze al een lang medisch traject achter de rug, van de huisarts naar fysiotherapie en als dat niet helpt naar de orthopeed. Maarten Heemskerk, van Osteopathie Haarlem, gebruikt kennis van de embryonale vorming om de pols, pijn in de pols en de hand oorzakelijk te behandelen.

Pols, pijn in de pols en de hand

 

Pijn in een gewricht of spier ontstaat als die niet juist biomechanisch kan bewegen. Vergelijk het met een deur met schanieren, als de deur goed afgehangen is kan de deur moeiteloos duizenden keren open- en dichtgedaan worden zonder dat de schanieren beschadigen. Wanneer de deur niet goed is afgehangen en scheef hangt zorgt dit ervoor dat zelfs bij “normaal” deurgebruik de scharnieren snel kapot zullen gaan. Dit is in de pols niet anders, als de verschillende onderdelen van de arm en de pols niet vrij kunnen bewegen zullen de onderdelen van de pols en hand snel kapot gaan en zal er een ontsteking in de pols- of handregio ontstaan. In de vorm van bv. een slijmbeursontsteking of een peesontsteking, meestal begint het met pijn bij bewegen of erna.

Wat kan osteopathie nu toevoegen aan de behandelingen die al bestaan? De klacht uit zich in deze gevallen in het bindweefsel (spier, kapsel, slijmbeurs, pees), wanneer men embryonaal naar de vorming van het bindweefsel kijkt is de vormende kracht voor het ontstaan van dit weefsel de primaire dynamiek  van de darm. Evolutionair is het ontstaan van de armen, met de pols als onderdeel hiervan, gekoppeld aan het ontstaan van de longen uit de darm, vissen hebben geen armen maar alleen vinnen, een bovenste ledemaat begint zich te ontwikkelen bij amfibieën. Heel kort door de bocht betekent dit dat onze schoudergordel en arm inclusief de pols en hand gemaakt zijn door de bewegingen die de darm in onze ontwikkeling maakt. Door deze ontstaansgeschiedenis is de beweeglijkheid van het verteringssysteem dus heel belangrijk voor de soepele bewegingen van onder andere de hand en de pols.

Voor de arm, elleboog, hand en pols is de beweeglijkheid van de mondbodem en de slokdarm en de longen, die immers uit de slokdarm ontstaan belangrijk. Een goede functie van de hand of pols kan dus gestoord zijn wanneer er bv. maagzuurbranden, angina, bronchitis, astma of andere longklachten zijn. Met de embryonaal geïntegreerde osteopathie kunnen deze relaties tussen organen en bewegingsapparaat duidelijk gemaakt worden en nog belangrijker ook onderzocht en behandeld worden.

Met embryonaal geïntegreerde osteopathie is het mogelijk om de pols, pijn in de pols en de hand oorzakelijk te behandelen. Als u vragen heeft hierover kunt u bellen (023 7200 920 / 06 141 80 360) of een bericht sturen.

Tenniselleboog, pijn in de elleboog

Tenniselleboog, pijn in de elleboog

Tenniselleboog, pijn in de elleboog,heel veel mensen hebben last van pijn in de elleboog. Soms al jaren af en aan of chronisch, vaak is dan ook is doorslapen lastig omdat lang liggen op de pijnlijke arm niet lang volgehouden kan worden. Vaak hebben ze al een lang medisch traject achter de rug, van de huisarts naar fysiotherapie en als dat niet helpt naar de orthopeed. Maarten Heemskerk, van Osteopathie Haarlem, gebruikt kennis van de embryonale vorming om tenniselleboog, pijn in de elleboog oorzakelijk te behandelen.

Pijn in een gewricht of spier ontstaat als die niet juist biomechanisch kan bewegen. Vergelijk het met een deur met schanieren, als de deur goed afgehangen is kan de deur moeiteloos duizenden keren open- en dichtgedaan worden zonder dat de schanieren beschadigen. Wanneer de deur niet goed is afgehangen en scheef hangt zorgt dit ervoor dat zelfs bij “normaal” deurgebruik de scharnieren snel kapot zullen gaan. Dit is in de elleboog ook zo, als de verschillende onderdelen van de elleboog niet vrij kunnen bewegen zal de elleboog  snel reageren een ontsteking. In de vorm van  een peesontsteking, meestal begint het met pijn bij bewegen of erna.

Wat kan osteopathie nu toevoegen aan de behandelingen die al bestaan? De klacht uit zich in deze gevallen in het bindweefsel. Evolutionair, en dus ook voor onze embryonale ontwikkeling, geldt dat het ontstaan van de armen gekoppeld aan het ontstaan van de longen uit de darm. Vissen hebben geen armen maar alleen vinnen, een bovenste ledemaat begint zich te ontwikkelen bij amfibieën. Heel kort door de bocht betekent dit dat onze arm en elleboog gemaakt zijn door de bewegingen die de darm in onze ontwikkeling maakt. Door deze ontstaansgeschiedenis is de beweeglijkheid van het verteringssysteem dus heel belangrijk voor de soepele bewegingen van onder andere de elleboog.

Voor de elleboog is de beweeglijkheid van de mondbodem en de slokdarm en de longen, die immers uit de slokdarm ontstaan belangrijk. Een goede functie van de elleboog kan dus gestoord zijn wanneer er bv. maagzuurbranden, angina, astma of andere longklachten zijn. Met de embryonaal geïntegreerde osteopathie kunnen deze relaties tussen organen en bewegingsapparaat duidelijk gemaakt worden en nog belangrijker ook onderzocht en behandeld worden.

Met embryonaal geïntegreerde osteopathie is het mogelijk om tenniselleboog, pijn in de schouder oorzakelijk te behandelen. Als u vragen heeft hierover kunt u bellen (023 7200 920 / 06 141 80 360) of een bericht sturen.

Astma en COPD, hoe behandelen met embryonale kennis?

wd78ngf9Astma en COPD, hoe behandelen met embryonale kennis?Astma en copd, hoe behandelen met embryonale kennis? Astma en copd zijnwd78ngf9wd78ngf9 vooral in dit jaargetijde, de herfst, voor veel mensen een probleem. Hoe kijkt embryonaal geïntegreerde osteopathie hier naar en interessanter, hoe wordt dit dan behandeld? Maarten Heemskerk, van Osteopathie Haarlem, gebruikt kennis van de embryonale vorming om astma oorzakelijk te behandelen.

Om begrip te krijgen van het belang van de embryonale vorming voor de behandeling is het handig om iets uit te leggen over de manier waarop onze longen ontstaan. Onze longen worden uit onze darm gezogen, dit proces begint in de 3e week na de bevruchting. De kracht die zorgt voor deze longontwikkeling wordt geleverd door het hart, dit daalt in ons embryonale bestaan en zuigt zo de longen uit de darm. Dit is dan ook de reden dat hart en longen zo lang als we leven samen optrekken, slecht hart zorgt voor slechte longen en omgekeerd. De groei van de longen gaat samen met het sluiten van de slokdarm en het naar achter/beneden gaan van de tong.

Voor de longuitgroei is de bevalling een essentieel moment, dit is het moment dat de longen zich ontplooien, als de druk wegvalt en er voor het eerst lucht in de longblaasjes, die in de baarmoeder nog opgevouwen waren, komt. Aan de binnenkant van de longblaasjes zit het longepitheel, een dun vlies, dit verbrandt door contact met zuurstof. Dit is de reden dat baby’s huilen gaan, hoe sneller en hoe harder ze huilen hoe beter de longontplooiing is. Als dit niet krachtig genoeg gebeurd, door bijvoorbeeld een navelstreng om de nek of doordat de baby vruchtwater heeft ingeslikt, zullen de longen zich niet volledig ontplooien en zal ook de sluiting van de slokdarm niet volledig zijn en ook de mondbodem/tong niet goed dalen. Door de minder goede longuitrijping zullen deze kinderen het ook snel een beetje benauwd hebben.

Deze baby’s en ook kinderen zullen zeer onrustig zijn en vooral overdag slecht kunnen slapen. Doordat hun luchtpijp nauwer is hebben ze altijd een dreigend tekort aan zuurstof, ons lichaam probeert dan om de luchtpijp te verbreden. Dit doet het door het lichaam alert te maken, klaar voor actie, want als wij als mens actief zijn verwijden wij automatisch de luchtpijp. Dit betekent dat deze baby’s en kinderen zich beter voelen als ze iets aan het doen zijn of als ze een prikkel toegediend krijgen. Dus zolang de baby geschommeld wordt of in een rijdende wagen ligt is het ok, zodra je zo’n baby weglegt en die stil ligt is er weer de noodzaak om wakker te worden want in rust vernauwd de luchtpijp en wordt de benauwdheid erger. Ze schrikken dan vaak weer wakker en huilen dan.

Vaak is mijn ervaring dat ook volwassenen met astma zo’n achtergrond hebben, dit maakt het makkelijk om te behandelen. Vaak wordt na één of twee behandelingen door volwassenen gerapporteerd dat ze meer lucht hebben of dat ze makkelijker doorslapen. Astma, hoe behandelen met embryonale kennis? De behandeling bestaat uit het onder andere met de hand losmaken van de mondbodem en luchtpijp.

Als u wilt weten of osteopathie bij uw astmaklachten of bij die van uw baby of kind kan helpen kunt u bellen (023 7200 920 / 06 141 80 360) of een bericht sturen.

Kaak, osteopathisch bekeken

vrouw-lijden-kiespijn_1149-1758Kaak, osteopathisch bekeken. De kaak is voor ons alleen maar de kaak. Na het volgen van veel cursussen is het mij duidelijk geworden dat dit niet klopt. De kaak, boven en onder, is onderdeel van de rest van ons lijf en heeft enorm veel relaties met de rest van ons lijf. In de topsport wordt dit verband onderkent en gebruikt in de behandeling van oa. spierklachten. Clarence Seedorf had in de beginjaren van zijn loopbaan altijd spierblessures, of hij was geblesseerd of net terug van een blessure. In zijn tijd bij AC Milan kwam men erachter dat een chronisch ontstoken kies de oorzaak was van de structurele zwakte in zijn spieren. Ook Robin van Persie, Andy Schleck en Jeffrey Gouweleeuw zijn door problemen met de kaak geblesseerd geraakt. Ik, Maarten Heemskerk, van Osteopathie Haarlem, gebruik kennis van de embryonale vorming om kaak-gerelateerde klachten oorzakelijk te behandelen.

Ook voor ons ‘gewone stervelingen’ kan een dysbalans aan de kaak een verstoring zijn. In zulke gevallen zal de kaak ook moeten worden behandeld om het probleem (bv. spier-, rug- of nekpijn of vermoeidheid) echt op te lossen, lokale behandeling zal meestal een tijdelijk effect hebben. Dit is mij in het afgelopen jaar duidelijk geworden, in juni van dit jaar kwam er bij mij in de praktijk een patiënt met acute rugpijn. Hij was 45 jaar en had nog nooit rugklachten gehad, in de maanden voorafgaand aan de acute rugklachten was hij steeds stijver geworden. Ik heb hem behandeld en de acute klachten verdwenen snel, hij bleef in de maanden erna echter klagen over stijfheid en pijnlijke spieren en vermoeidheid die ook leek toe te nemen en niet met rust op te lossen was.

Na in december een cursus te hebben gevolgd waarbij ook werd gesproken over het verband tussen de kaak en de rest van het lijf, onderzocht ik daarna zijn kaak. Die rechteronderkaak bleek totaal en massaal verhard te zijn, met andere woorden het bot ervan was keihard geworden. Toen ik hem vroeg of er iets met de kaak gebeurd was de afgelopen tijd vertelde hij dat hij in februari van dat jaar een implantaat gekregen had in de rechteronderkaak. We zijn gelijk begonnen met het losmaken van de kaak. Drie dagen erna belde hij enthousiast op: “De pijn wordt minder en nog leuker is dat ik ook weer zin in dingen krijg”. Dit verband tussen klachten van de kaak en gebit en de gemoedstoestand is ook in onderzoek duidelijk geworden.